Содержание к диссертации
Введение 3-11
Глава I. Теоретические основы развития речи детей дошкольного возраста
1.1. Психолого-педагогические особенности развития речи детей старшего дошкольного возраста 12-31
1. Роль бурятских сказок в развитии устной бурятской речи детей дошкольного возраста 32-50
2. Анализ практики использования бурятских сказок в развитии речи детей старшего дошкольного возраста 51 -63
Выводы по главе I 64-65
Глава II. Методика использования бурятских народных сказок в развитии речи русскоязычных детей старшего дошкольного возраста
1. Методическая система развития бурятской речи детей дошкольного возраста на материале бурятских народных сказок 66-82
2. Технология использования бурятских народных сказок в развитии бурятской речи русскоязычных детей дошкольного возраста 83-118
2.3. Результаты экспериментального обучения 119-139
Выводы по главе II 140-142
Заключение 143-147
Список использованной литературы 148-161
Приложения 162-192
РОССИИ ЭРДЭМ ЬУРАЛСАЛАИ МИНИСТЕРСТВО БУРЯАДАЙ ГУРЭНЭЙ УНИВЕРСИТЕТ гар бэшэгэй эрхэтэй Жамсуева Светлана Юрьевна Ьургуулида ороодуй ород хэлэтэй ухибуудэй буряад онтохонуудые хэрэглэн, аман хэлэлгыень хугжоохэ методико Мэргэжэл: 13.00.02.- Хэлэндэ Ьургалгын болон хумуужуулгын теори болон методико (монгол хэлэнууд) Педагогикын эрдэмэй кандидат гэЬэн зэргэ олохо диссертаци Эрдэмтэ хутэлбэрилэгшэ: педагогикын эрдэмэй доктор, профессор Д.Д. Ошоров Улаан -Удэ 2003 Гаршаг Оролто 3-11
Булэг I пургуулида ороодуй ухибуудэй хэлэлгэ хугжеелгын теоретическэ ундэЬэ Ьуури
3. пургуулида ороодуй ухибуудэй хэлэлгэ хугжеелгын психолого-педагогическа онсо илгаанууд 12-31
4. пургуулида ороодуй ухибуудэй аман хэлэлгэ хугжеелгэдэ буряад онтохонуудай дуургэдэг уургэ 32-50
5. пургуулида ороодуй ухибуудэй аман хэлэлгэ хугжеелгэдэ буряад онтохонуудые хэрэглэлгын байдал 51 -63
Нэгэдэхи булэгэй тобшолол 64-65
Булэг II пургуулида ороодуй ород хэлэтэй ухибуудэй буряад хэлэлгэ хугжеехэдее, буряад онтохонуудтай танилсуулха методико
6. Буряад онтохонуудые хэрэглэн, ород хэлэтэй ухибуудэй аман хэлэлгэ хугжеехэ методическо журам (системэ) 66-82
7. Буряад онтохонуудтай танилсуулангаа, ород хэлэтэй ухибуудэй аман хэлэлгэ хугжеелгэдэ хэрэглэхэ технологи 83-118
2.3. Шэнжэлэлгын гол дунгууд 119-139
Хоёрдохи булэгэй тобшолол 140-142
Тугэсхэл 143-147
ХэрэглэЬэн номууд 148-161
Хабсаргалтанууд 162-192
Введение к работе
Буряад хэлэн болбол манай арадай эртэ урда carhaa хойшо Ьанал бодолоо ойлголсожо ябаЬан ундэЬэн хэлэниинь гээшэ. Манай эхэ, эсэгэнэр, тэдэнэй уг гарбалнууд ееЬэдынгее турэл буряад хэлэн дээрэ хеерэлдэжэ, бэе бэеэ ойлголсожо, ажахыгаа, ундэЬэн соёлоо хугжеехын тула оролдожо, нягта наринаар сахин, мунее хурэтэр асарЬан туухэтэй.
Илангаяа Ьургуулида ороодуй ухибуудые хумуужуулхэ хэрэгтэ турэлхи хэлэнэй айхабтар шухала уургэ дуургэдэгынь мэдээжэ. Мунеедэр саад сэсэрлигтэ ябадаг, Ьургуулида Ьурадаг ухибууд XXI жэлдэ ажаЬууха болоно. Ушар тиимэпээ эрдэм мэдэсые зарим тэдыгээр шудалЬан байха бэшэ, харин тэдэнэр хадаа узэл сурталай талаар бата бэхи Ьургаалтай, Ьайн Ьайхан абари зантай, гун сэдьхэлэй журамтай, турэл арадайнгаа ёЬо заншалнуудые мэдэдэг хунууд болохо ёЬотой.
«Буряад Республикын арадуудай хэлэнууд тухай» хуули республикын дээдын зургаанда 1992 ондо баталагдажа, буряад хэлэн гурэнэй хэлэн болгогдоЬон байгаа. Энэ туухэтэ хуулиин ундэЬеер буряад хэлэ хэрэглэлгын Ьалбаринуудай ургэдхэгдэхэдэ, арадай туухэдэ, ундэЬэн соёлдо, арадай eho аншалнуудта Ьонирхол дээшэлээ.
Илангаяа гурэн турын удха шанартай болгогдоЬон буряад хэлэндэ Ьуулэй жэлнуудтэ яЬала анхарал хандуулагдана. Жэшээнь, Буряад республикын арадуудай хэлэнууд тухай асуудалнуудаар эрдэмэй-практическа конференцинууд, Ьуралсалай олимпиаданууд, конкурснууд унгэргэгдэдэг болонхой.
Ьуулэй жэлнуудтэ эрдэмтэдэй, методистнуудай, хумуужуулэгшэдэй зохёон бэшэЬэн толинууд, учебнигууд, методическа пособинууд болон статьянууд хэблэгдэнэ (У-Ж.Ш. Дондуков, Э.Р. Раднаев, Б.Б. Батоев, СМ. Бабушкин, Д.Д. Ошоров, Э.П. Нанзатова, О.Г. Бильтагурова, Е.Д. Дугаржапова, С.Ц. Содномов, Д.Д. Могоева, Г.Х.Гунжитова, С.А. Дашиева г.м.).
Гурэнэй программада, хэлэнуудтэ эртуур Ьургалгын шэглэл баримталга хадаа методологическа эрдэм ухаанай урда шэнэ зорилгонуудые табина. Тэрэнэй нэгэниинь болбол пургуулиин наЬа гуйсеедуй ухибуудэй наЬанда тааруугаар, буряад хэлэ Ьэргээлгын асуудалнуудай шухала удхатай байЬые гэршэлнэ.
Ухибуунэй хэлэлгэ хугжеелгын туруушын шатаЬаа хэлэнуудтэ Ьургажа эхилдэг гээшэ. Л.С.Выготский, А.А.Леонтьев, С.Л.Рубинштейн, Б.Д.Эльконин, Ф.А.Сохин, Е.Ю.Протасова, Е.И.Негневицкая болон бусадай психолого-педагогическа шэнжэлэлгэнууд соо имагтал пургуулиин урдахи наЬаниинь хэлэнуудтэ Ьургахада эгээл таарамжатай, нугархай хапань болоно гэжэ тэмдэглэгдэнэ.
Буряад хэлые хоёрдохи хэлэн гэжэ узэдэг ород хэлэтэй хуугэдЬээ олон 1 »Т? тоото буряад ухибууд буридэнэ гэжэ РАН-ай СО-гой ИМБИТ-эй (Ю.Б.Рандалов, Т.Б.Бажеева, Г.А.Дырхеева) социолингвистическэ шэнжэлэлгэнуудэй тобшололнууд, хотын болон аймагуудай тубуудэй Ьургуулинуудта, хуугэдэй сэсэрлигуудтэ буряад хэлэ заалгын дуршэл гэршэлнэ. Буряад хэлэндэ ухибуудые Ьургалгын урэ дунгууд юундэ мууб гэхэдэ, Ьургуулиин наЬа гуйсеедуй ухибуудые гурэнэй хэлэндэ Ьургалгын теоретическэ болон методологическа асуудалнууд гунзэгыгеер шэнжэлэгдээгуй. Ушее нэгэ шалтагааниинь гэхэдэ, буряад хэлэндэ ухибуудые Ьургалгын аша урэтэй Ьайн методууд болон онол аргануудай, Ьуралсалай-методическа комплекснуудай угы дээрэЬээ, Ьургуулиин наЬа гуйсеедуй ород хэлэтэй ухибуудэй хэлэлгэ хугжеелгэдэ буряад онтохонуудые хэрэглэлгын методикын асуудалнууд тон усеенеер шэнжэлэгдэЬэн байна.
Ушар тиимэЬээ сэсэрлигэй наЬанай ухибуудэй буряад хэлэлгэ хугжеехын тула теоретическэ болбосоруулга, Ьуралсалай методическа байгуулалтые зохёон тогтоолго, тэрэниие бэелуулгэ тон шухала асуудал болоод байна.
Талаан бэлигтэй хэдэн уе онтохошодой зохёоЬон буряад онтохонууд хадаа арадай аман угын зохёолой эгээл баян Ьалбаринь боложо, гун гунзэгы удхаараа, уран пайханайнгаа ундэр хэмжээгээр, олон жанрнуудтай байЬаараа илгардаг юм. Фольклорист-эрдэмтэд Е.В. Баранникова, С.С. Бардаханова, Б-Х. Б.Цыбикова, Б.Д. Цыренов гэгшэдэй шэнжэлэлгэнууд соо буряад онтохонуудай жанрнуудай, найруулгын, хэлэнэй еерсэ таланууд харуулагдаа.
Ьургуулиин наЬа гуйсеедуй ухибуудэй талаар психологууд ба педагогууд Л.С.Выготский, А.В.Запорожец, Е.И.Флерина, А.М.Арановская-Дубовис, Н.С.Карпинская, Ф.А.Сохин, О.С.Ушакова болон бусад онтохониие 4-6 наЬатай ухибуудэй психолого-физиологическа онсо янзануудта эгээл таарамжатай гэжэ гэршэлэн харуулЬан байна. Ухибуунэй ухаан бодолой, сэдьхэлэй болон хэлэлгэ хугжеелгэдэ онтохоной узуулдэг эгээл Ьайн нулеен тухай шэнжэлэгшэд Р.И.Жуковская, А.П.Усова, Е.И.Шибицкая, Е.И. Негневицкая, А.М.Малкина тэмдэглэнхэй. Гэхэ зуура онтохон хадаа хэлэлгэ хугжевхэ талаар унэхвврве гайхамшагта зуйл байхадаа, буряад хэлэндэ эртуур hypraxa арга боломжонуудынь тон багаар шэнжэлэгдэЬэн гээшэ.
Эрдэм ухаанай тиимэ шэнжэлэлгэнуудэй огто угы дээрэЬээ хуугэдэй онтохониие эдэбхитэйгээр ойлгожо, удхыень шэнжэлэн эмхидхэхэ, онтохоной текстнуудые ундэЬэн хэлэн дээрэнь харилсаха, хеврэлдэхэ хэрэгтэй. Тиихэдэ ород хэлэтэй ухибуудэй буряад хэлэлгэ хугжевлгын методико муугаар хэрэглэхэдэ, хумуужуулэгшын худэлмэри ехэнхи ушарта доошолно.
Буряад хэлэндэ Ьургалгын хамаг дуй дуршэлые нарижуулан Ьайжаруулгые, тиихэдэ Ьургуулиин наЬа гуйсеедуй ород хэлэтэй ухибуудэй буряад хэлэлгэ хугжевлгын теозриин огтолон шахуу зохёогдоогуй байдалые\; ойлгоЬон дээрэЬээ туе асуудалаар шэнжэлэлгын худэлмэри бэшээбди. Манай шэнжэлэлгын гол шухалань юугээр баталагданаб гэбэл:
І.ухибуунзй ухаан бодолой, зурхэ сэдьхэлэй, гоё Ьайханай болон хэлэлгэ хугжеелгэдэ онтохоной дуургэдэг уургэ; 2.Ьургуулиин наЬа гуйсеедуй ород хэлэтэй ухибуудэй буряадаар хэлэлгэ хугжеелгэдэ онтохонуудые хэрэглэхэ талаар теоретическэ болон методическа асуудалнуудай хусэд зохёогдоогуй ушар; 3.буряад онтохонуудые хэрэглэлгын ундэЬэн дээрэ Ьургуулиин наЬа гуйсеедуй ород хэлэтэй ухибуудэй буряад хэлэлгэ хугжеелгын методуудые байгуулха. Диссертационно шэнжэлэлгын гол зорилго гэбэл, Ьургуулиин наЬа гуйсеедуй ород хэлэтэй ахалагша булэгэй ухибуудэй буряад хэлэлгэ хугжеелгэдэ буряад арадай онтохонуудые хэрэглэлгын теоретическэ эшэ ундэЬэ байгуулга, бодотоор хэрэглэлгын методико зохёолго болоно.
Шэнжэлэлгын объект хадаа Ьургуулиин наЬа гуйсеедуй ород хэлэтэй ахалагша булэгэй ухибуудэй буряадаар хэлэлгын шадабари, дадал байгуулгын ажал ябуулга болоно.
Шэнжэлэлгын предмет болбол Ьургуулиин наЬа гуйсеедуй ород хэлэтэй ухибуудэй буряад хэлэлгэ хугжеелгэдэ буряад арадай онтохониие хэрэглэлгын методико болоно.
Тухайламжа: манай Ьанамжаар буряад арадай онтохонуудые хэрэглэн, Ьургуулида ороодуй ород хэлэтэй ухибуудэй аман хэлэлгэ хугжеелгэ ехэ аша урэтэй байха, хэрбээ:
буряад онтохон хадаа буряад хэлэндэ Ьургалгын болон удхын зуйл болохо;
Ьургуулида ороодуй ухибуудэй аман хэлэлгын шадабари Ьургахын тула онтохонуудай текстнууд шэлэн абтаха, дадхаалга хэгдэхэ;
хеерэлгын, суг хеерэлгын, моделированиин, драматизациин, нааданай зуйлнуудэй онол аргануудта ундэЬэлэн, буряад арадай онтохонуудые хэрэглэлгын методическа байгууламжа зохёогдохо;
- Ьургуулида ороодуй ахалагша наЬанай ород хэлэтэй ухибуудэй буряад хэлэлгэ хугжеелгэдэ буряад арадай онтохонуудые хэрэглэлгын методическа байгууламжа зохёогдохо.
Шэнжэлэлгынгээ гол зорилго болон тухайламжатай зохилдуулан, удаадахи зорилгонууд табигдаа:
сэсэрлигэй наЬанай ахалагша булэгэй ухибуудэй хэлэлгэ хугжеехэ психолого-педагогическа шэнжэнуудые шэнжэлэлгэ;
Ьургуулида ороодуй ород хэлэтэй ухибуудэй хэлэлгэ хугжеелгэдэ буряад онтохоной уургэ ба Ьуури тодорхойлолго;
Ьуралсалай-хумуужуулгын уедэ буряад хэлэндэ hypraxa талаар Ьуралсалай-хумуужуулгын пособинуудые шэнжэлэлгэ;
онтохонуудай текстнуудые шэлэн абалгын гол дуримуудэй эшэ ундэЬэ табяад, тэрэнэй Ьуури дээрэ Ьургуулиин наЬа гуйсеедуй хуугэдэй ойлголгын хэмжээнтэй зохилдуулан, буряад арадай онтохонуудай методическа талаЬаа эмхидхэгдэмэл (дадхаагдамал) текстнуудые зохёолго;
ород хэлэтэй ухибуудэй буряад хэлэн дээрэ хэлэлгын дадал шадабари байгуулхын тулада текстнуудые хэрэглэлгын технологи зохёолго;
- буряад онтохонуудай текстнуудые хэрэглэлгын ундэЬэн дээрэ сэсэрлигэй ахалагша булэгэй ород хэлэтэй ухибуудэй буряад хэлэлгые хугжеелгын методическа байгууламжа зохёогоод, туршалгын аргаар шалгалта унгэргэл.
Шэнжэлэлгын теоретико-методологическа ундэЬые юун буридхэнэб гэбэл, хун шанарай-ажал ябуулгын хандаса, хэлэлгын ажал ябуулгын теори (Л.С.Выготский, А.А.Леонтьев, А.Р.Лурия, С.Л.Рубинштейн, Д.Б.Эльконин, И.А.Зимняя г.м.), Ьургуулида ороодуй ухибуудэй хэлэлгэ хугжеелгын бодомжо (Ф.А.Сохин, О.С.Ушакова), хари хэлэндэ Ьургалгын харилсаанай арга дурэ (И.Л.Бим, Е.И.Негневицкая, Е.И.Пассов, Е.Ю.Протасова, Г.В. Рогова г.м.), буряад фольклористнуудай шэнжэлэлгэнууд (Е.В.Баранникова, С.С.Бардаханова, В.Ш.Гунгаров, Б-Х.Цыбикова г.м.), буряад хэлэнэй талаар лингвистическэ шэнжэлэлгэнууд (У-Ж.Ш.Дондуков, Д-Н.Д.Доржиев, Л.Д. Шагдаров, Ц.Ц.Цыдыпов г.м.), буряад хэлэндэ Ьургалгын методикын талаар шэнжэлэлгэнууд (Э.Р.Раднаев, Д.Д.Ошоров, Б.Б.Батоев, С.М.Бабушкин, Э.П. Нанзатова) болоно.
Шэнжэлэлгын худэлмэриин уедэ иимэ методууд хэрэглэгдээ:
- теоретическэ: шэнжэлэлгын асуудалаар лингвистическэ, психолого - педагогическа, методологическа литературануудые шэнжэлэлгэ;
-эмпирическэ: педагогическа документациие (буряад хэлээр программанууд, пуралсалай-методическа пособинууд) болон багшалалгын дуй дуршэл, хумуужэлэгшэдые ба турэлхидые анкетировани, багшалалгын худэлмэриие ажаглалга, хуугэдтэй хеерэлдеен, туршалга (баталЬан, Ьургалгын, шалгалтын) узэлгэ болон шэнжэлэлгэ.
Туршалгын бааза гэбэл, Улаан-Удэ хотын Ьургуулида ороодуй хуугэдэй 53-дахи «Кристаллик», 112-дохи «Сибирячок», 52-дохи Ьуралсалай эмхи зургаанууд болоо. 567/ Шэнжэлэлгын шатанууд. Шэнжэлэлгэ 1997-2002 онуудта саг ургэлжэ унгэргэгдее.
Нэгэдэхи шата: шэнжэлэлгын асуудалаар лингвистическэ, психолого-педагогическа, методическа литература шэнжэлэлгэ, педагогическа дуршэл, программанууд болон Ьуралсалай пособинуудые шэнжэлэлгэ.
Хоердохи шата: туршалгын Ьуралсал эмхидхэхын тулада батадхагдаЬан гуримай методико зохёолго, онтохоной текстнуудые шэлэн абалга болон дадхаалга.
Гурбадахи шата туршалгын Ьуралсал эмхидхэлгэ, унгэргэгдэЬэн шэнжэлгынгээ урэ дунгуудые шэнжэлэлгэ болон согсололго.
Шэнжэлэлгын эрдэм ухаанай шэнэ зуйл гэбэл, Ьургуулида ороодуй ород хэлэтэй ухибуудэй буряад хэлэ узэлгын Ьонирхолые дээшэлуулЬэн, хэлэлгын дадал шадабари байгуулгые хангаЬан буряад арадай онтохонуудые хэрэглэлгын ундэЬэн дээрэ буряад хэлэлгэдэ Ьургалгын методическа байгууламжа зохёолго болоно.
Худэлмэриин теориин талаар удха шанарынь иимэ:
- Ьургуулиин наЬа гуйсеедуй ухибуудые буряад хэлэлгэдэ Ьургалгын удха шанарта буряад арадай онтохонуудай уургэ болон Ьуури зохёогдоо, тэдэнэй жанрын, композиционно болон хэлэнэй онсо янзанууд тодорхойлдогдоо;
- пургуулида ороодуй хуугэдэй наЬанай болон хэлэнэй онсо янзануудые хараада абан, онтохонуудай текстнуудые буряад хэлэн дээрэ шэлэлгын дуримууд тодорхойлогдоо. Тиихэдэ шэлэн абалгын дуримуудые хараада абажа, гурэнэй хэлэндэ мэтээр буряад хэлэндэ ухибуудые Ьургахын тула буряад арадай онтохонуудые методическа талаЬаань эмхидхэл (дадхаалга) хэгдээ;
- буряад арадай онтохонуудай ундэЬэн дээрэ пургуулида ороодуй ород хэлэтэй ухибуудэй буряад хэлэлгэ хугжеелгын методологическа байгууламжа зохёогдоо.
Vfу Энэ худэлмэриин практическа удха шанарынь гэбэл:
зохёогдоЬон Ьуралсалай туршалгын пособи - сэсэрлигэй наЬанай хуугэдтэ дадхаагдаЬан текстнуудтэй, харуулалгын материалнуудтай буряад онтохонуудай хоёр хэлэн дээрэ бэлдэгдэЬэн согсолбори Ьургуулида ороодуй хуугэдэй эмхи зургаануудта буряад хэлэндэ Ьургалгада хэрэглэгдэхэ аргатай;
сэсэрлигэй ахалагша наЬанай ород хэлэтэй ухибуудэй буряад хэлэлгэ хугжеехын тула буряад онтохонуудые хэрэглэлгын технологи зохёогдоо;
№ - Ьургуулиин наЬа гуйсеедуй ухибуудэй буряад хэлэлгэ хугжеехэ талаар программануудые, учебнигуудые, методическа пособинуудые зохёоходо, тиихэдэ Ьургуулида ороодуй хуугэдэй эмхи зургаануудай хумуужуулэгшэдэй мэргэжэл дээшэлуулгэдэ, багшанарай юрэнхы ажалда, багшанарай колледжнуудай болон багшанарай университедуудэй Ьургуулиин наЬа гуйсеегуйшуулэй тапагуудай оюутадта сэсэрлигэй ухибуудэй буряад хэлэлгэ хугжеелгын методикын асуудалнуудаар тусхай курсануудые, семинарнуудые зохёон табихада, диссертациин теоретическэ зарим таланууд хэрэглэгдэхэ аргатай. Хамгаалгада удаадахи зуйлнууд табигдана:
1. пургуулида ороодуй ород хэлэтэй ухибуудэй буряад хэлэлгэ хугжеелгын аша урэтэй арга нухэсэл болоЬон буряад онтохон хадаа буряад хэлэндэ Ьургалгын удха шанарайнь зуйл ба хуби боложо, хугжеелгын еерсэ янзын оршон тогтооно, арадай соёл болбосоролой аймагта ухибуу оруулна, хуугэдэй харилсаанай, Ьуралсалай болон зохёохы арга шадабаринуудые хугжеенэ;
2. Ьургуулида ороодуй ахалагша наЬанай хуугэдэй хэлэлгэ хугжеехын хэмжээ болон алибаа юумэ ойлгохо талаар напанайнь еерсэ янзануудые хараадаа абажа, онтохонуудай ундэЬэн дээрэ буряад онтохонуудай текстнуудые шэлэн абалгаар ба методическа эмхидхэлэр буряад хэлэлгые хугжеелгын аша урэ хангагдадаг;
3. буряад арадай онтохонуудые хэрэглэлгын гуримда ундэЬэлЬэн буряад хэлэндэ пургалгын методическа байгууламжа хадаа Ьургуулида ороодуй буряад хэлэ мэдэхэгуй ухибуудэй аман хэлэлгэ болон хунэй хэлэЬые ойлгохо талаар хэлэлгын дадалые болон шадабариие байгуулха арга боломжо олгоно.
Шэнжэлэлгын туршалга. Диссертационно шэнжэлэлгын асуудалаар 6 худэлмэри хэблэгдээ. Улаан-Удэ хотын хуугэдэй сэсэрлигуудэй (52-дохи, 53-дахи, 112-дохи) Ьуралсалай худэлмэридэ, Буряадай багшанарай республиканска колледжын (БРПК) хумуужуулэгшэд болон буряад хэлэнэй багшанарые бэлдэлгын худэлмэридэ нэбтэруулэгдэнхэй.
Тиихэдэ БРПК-гай мэргэжэлэй бэлдэлгын, мун БГУ-гай эхин Ьуралсалай факультедэй кафедрануудай суглаанууд дээрэ зубшэн хэлсэгдээ. Диссертациин материалнуудые «Ьургуулиин наЬа гуйсеедуйшуулэй сэсэрлигуудтэ буряад хэлэндэ пургалгын методико» гэЬэн дисциплинээр Ьуралсалай курсануудта автор хэрэглэдэг юм.
Эрдэмэй конференцинууд дээрэ элидхэл болон мэдээсэлнуудэй тухэлтэйгеер туе шэнжэлгэ туршалгануудые гараа:
1. «Языковая политика и современные технологии обучения», гэжэ эрдэмэй-практическа уласхоорондын конференци. Улаан-Удэ, 2002, июнь.
2. Буряад Республикын дээдэ пуралсалай 70 жэлэй ойдо зорюулагдаЬан «Литературное образование в национальных образовательных структурах» гэжэ эрдэмэй-практическа региональна конференци. Улаан-Удэ, 2002, март.
3. «Проблемы и пути развития среднего профессионального образования» гэжэ эрдэмэй-практическа республиканска конференци. Улаан-Удэ, 2000, октябрь.
4. «Личностно-ориентированный подход в подготовке будущих специалистов» гэжэ эрдэмэй-практическа региональна конференци. Улаан-Удэ, 1999, апрель.
5. «Национально-региональное образование: опыт, проблемы, пути внедрения» гэжэ эрдэмэй практическа республиканска конференци. Улаан-Удэ, 1999, апрель .
6. «Дошкольное образование: опыт, проблемы, перспективы» гэжэ эрдэмэй-практическа конференци. Улаан-Удэ, 1998, октябрь. Диссертаци оролтоЬоо, хоёр булэгЬее, тугэсхэлЬее, хэрэглэгдэЬэн номуудай тобьёгЬоо, хабсаргалтануудЬаа буридэнэ.
